Gleba zakupiona w sklepach ogrodniczych jest zazwyczaj pozbawiona większych zanieczyszczeń mikrobiologicznych, istnieją jednak gatunki roślin, w przypadku których jej odkażenie jest wskazane. Dotyczy to zwłaszcza tych roślin, których system korzeniowy jest mało odporny na grzyby i pleśnie, a także roślin, u których szczególnie często występuje zakażenie mączniakiem (np. pomidory, papryka). Częściej zabieg odkażania okazuje się konieczny w przypadku gleby ogrodowej, której używamy powtórne, zwłaszcza pod namiotami i w szklarniach. W glebie takiej częsta jest obecność szkodliwych dla roślin ogrodowych bakterii, grzybów i wirusów. Przy dezynfekcji gleby wykorzystuje się trzy główne metody:
- Termiczna dezynfekcja za pomocą pary wodnej. Jest to metoda skuteczna, ale trudna w zastosowaniu na większych powierzchniach.
- Termiczna dezynfekcja za pomocą przykrycia gleby czarną folią. Jest to metoda łatwa w zastosowaniu, niszcząca jednak tylko niektóre mikroorganizmy.
- Dezynfekcja chemiczna. Najbardziej skuteczna metoda dezynfekcji gleby ogrodowej, jej wadą jest jednak toksyczność stosowanych substancji.
Termiczna dezynfekcja gleby za pomocą pary wodnej
Jednym z najczęściej wykorzystywanych sposobów dezynfekcji gleby jest jej odkażenie poprzez zastosowanie wysokiej temperatury – najczęściej pary wodnej. Metoda ta sprawdza się zwłaszcza w dezynfekowaniu ziemi doniczkowej, ze względu na pracochłonność w ogrodach stosuje się ją natomiast tylko na małych powierzchniach. Najczęściej wykorzystywana jest na rabatach kwiatowych i grządkach o małych areałach. Glebę odkażać należy przez około 20-30 minut parą o temperaturze 90-100 stopni. Na większych powierzchniach stosuje się w tym celu specjalne węże parowe, które wprowadza się pod termoodporną folię.
Sprawdź koniecznie także: odkażanie gleby woda utleniona.
Naturalne odkażanie gleby przy wykorzystaniu metody termicznej
W odróżnieniu od metod chemicznych, termiczna metoda odkażania gleby jest w pełni naturalna i nie niesie ze sobą żadnych zagrożeń zdrowotnych. Jest to także metoda przyjazna dla środowiska naturalnego. Jej poprawne wykonanie wymaga jednak wielu zabiegów, bez których odkażenie gleby może okazać się nieskuteczne. Trzeba też pamiętać, że w przypadku wielu rodzajów zakażeń gleby (np. mączniaka) jej dezynfekcja termiczna może okazać się niewystarczająca nawet przy prawidłowym i starannym przeprowadzeniu.
Glebę do odkażania termicznego należy starannie przygotować. Pierwsza czynność, którą należy wykonać to usunięcie pozostałości roślin oraz dokładne wypielenie chwastów. Warto usunąć także znajdujące się w glebie korzenie, w których często bytują szkodliwe bakterie glebowe. Następnie glebę należy wyrównać i bardzo obficie podlać. Podlaną glebę przykrywa się następnie czarną folią o dużej grubości, dobrze przymocowując ją do podłoża (np. za pomocą kołków lub rozmieszczonych przy brzegach kamieni).
Gleba powinna być przykryta folią przez kilka miesięcy. Wysoka temperatura i zmniejszona cyrkulacja powietrza sprawi, że nie będą rozwijać się w niej nicienie, grzyby i mikroorganizmy. Zmniejsza się także ilość pożywki w glebie dla bakterii i grzybów pleśniowych. Przykrycie gleby na dłuższy czas czarną płachtą jest ponadto dobrym sposobem na pozbycie się z niej chwastów.
Po usunięciu folii glebę należy przekopać i zasilić nawozem. Jeśli celem zabiegu było także odchwaszczenie, zaleca się jedynie płytkie przekopanie, ponieważ nasiona chwastów mogą znajdować się także w głębszych warstwach ziemi.
Chemiczna dezynfekcja gleby
Chemiczne odkażanie gleby jest metodą najprostszą i najbardziej skuteczną, ale nieobojętną dla zdrowia i środowiska naturalnego. Substancje do dezynfekcji gleby to najczęściej dazomet (zawarty np. w preparacie Basamid) oraz metan sodu (zawarty np. w preparacie Nesamol 510). Chemiczne odkażanie gleby przydatne jest szczególnie w przypadku roślin o korzeniach podatnych na infekcje, takich jak truskawki. Zabieg odkażania za pomocą preparatu Nesamol 510 wykonywany jest co najmniej trzy tygodnie przed planowaną uprawą. Preparat rozprowadza się drogą kropelkową. Basamid rozprowadzany jest natomiast w postaci wprowadzanego bezpośrednio do gleby granulatu. Oba preparaty są potencjalnie szkodliwe dla zdrowia, dezynfekcję gleby za ich pomocą należy więc przeprowadzać przy zachowaniu wszelkich środków ostrożności.
Odkażanie gleby a naturalna flora bakteryjna
Tak naturalne, jak i chemiczne metody odkażania gleby obok szkodliwych patogenów niszczą także jej pożyteczną florę bakteryjną. Po zabiegach odkażania zaleca się więc stosowanie preparatów wzbogacających ziemię ogrodową o pożyteczną mikrobiotę grzybową i bakteryjną. Należy pamiętać o tym, że w zdezynfekowanej glebie stosunkowo szybko namnażają się czynniki chorobotwórcze. Wiąże się to z faktem, że pożyteczne bakterie glebowe konkurują z bakteriami szkodliwymi. Pożyteczna mikrobiota glebowa istotna jest zwłaszcza w ogrodowych szklarniach i tunelach foliowych, gdzie namnażanie się patogenów jest szczególnie intensywne ze względu na wysoką temperaturę i wilgotność.
